In de dagen die volgden op de 2e Belgische feministische staking van 8 en 9 maart 2020 hebben de autoriteiten een lockdown uitgeroepen voor een deel van de bevolking in een poging om de COVID 19-pandemie in te dammen. Zo begon een grote crisisperiode, zowel in de gezondheid als op politiek en sociaal vlak, die meer dan één van ons angst, ellende, en/of woede heeft gebracht. De lokale groepen van Collecti.e.f hebben het begin van deze crisis elk anders ervaren. We verzamelen hier de politieke voorstellen, steunbetuigingen, symbolische acties en solidariteit die er uit voortkwamen. De uiteindelijke omvang van deze crisis is nog niet bekend, net zo min als de gevolgen ervan op vlak van economie, politiek, en gezondheid, maar ook op sociaal en psychologisch vlak. Het is aan ons om het leed van de onzen zichtbaar te maken en te strijden tegen het systeem dat dit leed veroorzaakt.
Huiselijk geweld, de andere pandemie…
Een van de eerste en meest verontrustende observaties is dat huiselijk en familiaal geweld toeneemt, in België zoals elders, al vanaf de eerste weken van de lockdown. Er zijn veel noodnummers, noodopvangplaatsen en noodsignalen in het leven geroepen, maar vaak te weinig en te laat.
“Être confinée ne signifie pas qu’on ne peut pas fuir. Vous n’êtes pas seules.”
8 Maars Mons, 27 mars 2020
[Een lockdown betekent niet dat je niet mag vluchten. Je bent niet alleen.]
Vanaf midden maart verspreiden lokale groepen informatie over noodhulp, in Brussel, Doornik, Hasselt (8 Maars Limburg), Gent, Bergen, Antwerpen… 8 maars Antwerpen ondertekent een open brief die wijst op de urgentie van de situatie en sluit zich aan bij de online campagne “#BloomForChange – Maak een PUNT. van seksueel geweld” van een lokale vzw ter preventie van seksueel geweld.
Opvoedingswerk: de 1ste lijn is zichtbaarder dan ooit
Al het werk dat opvoeding en zorg vergt (voeden, wassen, borstvoeding geven, verzorgen, opvoeden…) en meer in het bijzonder de zorg voor anderen (care-werk), binnen- of buitenshuis, al dan niet slecht betaald, was na het virus zelf waarschijnlijk het meest besproken onderwerp tijdens de eerste lockdown.
Op 12 maart deelt 8 Maars Bruxel een analyse, hierna gedeeld door de groep van Doornik, over de noodzakelijkheid en precaire status van opvoedingswerk: het zijn de vrouwen* die zullen boeten voor de gezondheidscrisis, vooral met hun eigen gezondheid (zie “Les guerrières et le coronavirus”).
Op 8 april, een maand na de feministische staking, lanceren 8 maars Antwerpen en Bruxel een “wereldwijde feministische actie om de situatie van vrouwen*, die het meest getroffen worden door de crisis, zichtbaarder te maken en een oproep te doen voor het vormen van een internationaal feministisch verzet!”
8 maars Gent en de mobilisatiegroep ‘Antiracistische Feministen’ brengen op hun beurt de problemen van ouders in lockdown en alleenstaande moeders in de aandacht.
Iedereen thuis: de ongelijkheid stijgt
Wanneer de openbare ruimte niet toegankelijk is en plaatsen voor ontmoeting en wederzijdse hulp gesloten zijn, wordt iedereen herleid naar zijn of haar bezittingen en kan hij of zij alleen maar op die bezittingen steunen om overeind te blijven. Sociale ongelijkheden zijn dus als nooit tevoren aan het licht gekomen tijdens de lockdown: op vlak van financiële zekerheid, huisvesting, intimiteit, digitale mogelijkheden, scholing… De crisis heeft de bestaande ongelijkheden alleen maar versterkt. Zeker door de directe gevolgen ervan: banenverlies, het verdwijnen van informele- of flexinkomsten (freelance, studenten, enz.), verlaagde inkomsten door tijdelijke werkloosheid, enz. De lokale 8 maars-groepen proberen dit zichtbaar te maken, door het verzamelen en publiceren van getuigenissen.
Onze levens tellen! #payepastaquarantaine : “We zullen de transmissie van het virus niet kunnen beperken door mensen steeds meer op te sluiten en boetes te geven aan zij die de maatregelen niet op de voet volgen. […] Omdat ze uitbrak op een moment waar de sociale ongelijkheden al sterk waren, is er een groot risico dat de coronapandemie gepaard zal gaan met een pandemie van schrijnende situaties.” – 8 maars Bruxel, 18 maart
Solidariteit gaat niet in quarantaine! De solidariteitsacties die overal in de stad worden opgestart ((voedsel)bedelingen, hulpvoorstellen…) worden verzameld op de pagina.
“Overal ter wereld organiseren groepen zich om een antwoord te bieden op de crisis en de kwetsbaren te steunen in deze situatie die ongelijkheden versterkt.” – 8 maars Bruxel, 20 maart
#JeResteALaMaisonMais : een campagne voor het inzamelen en delen van getuigenissen die startte op 1 april. Ik Blijf Thuis Maar… maar ik heb geen thuis, maar mijn thuis is een gesloten centrum, een woon-zorgcentrum, maar ik blijf queer… Zowel 8 maars Liège als 8 maars Antwerpen nemen deel, en vanaf juni voegt 8 maars Mons zich ook bij het initiatief : “De lockdown heeft onze rebellie verdoofd! […] We willen onze getuigenissen naar de voorgrond schuiven om niet meer te zwijgen over onze levensomstandigheden, ons verhaal, wat voor ons veranderd is.”
8 maars Liège postte een week later een artikel die o.a. de systemische oorsprong van ongelijkheden tegenover de lockdown aanklaagt. De vrienden van Brussel en Doornik delen hun bericht.
En grève le 8 mars, en lutte tous les jours.
8 maars Liège, 8 avril 2020
[We staken op 8 maart, we strijden elke dag.]
ZIEN JULLIE HET VROUWEN*WERK NU !? ONZE WOEDE KENT GEEN LOCKDOWN : “De kloof van sociale ongelijkheden verdiept tussen confortable lockdown voor de enen & kwetsbaar ‘essentieel’ werk voor de anderen. De twee groepen kunnen, zonder verrassing, gemakkelijk opgedeeld worden op basis van geslacht, ras, en klasse.
Deze veelvormige crisis die we al maanden op ons af zien komen, verscherpt en nog zichtbaarder gemaakt door de pandemie, toont ons wat echt telt. Ze laat ons zien hoe onzinnig de bezuinigingspolitiek van de laatste 12 jaar is.
Ze laat ons zien hoe defect ons systeem is.
Meer dan ooit laat de opzet van een echte feministische staking zich voelen.” – Volledige tekst
De studenten van de ULB vestigden van hun kant de aandacht op studentenjobs in de horeca. De studenten die steunden op dat inkomen werden volledig in de steek gelaten toen de sector gesloten werd. Hun collega-onderzoekers getuigden over het verscherpen van gender-ongelijkheden op de universiteit, en dan specifiek wat betreft de zorg voor kinderen.
De mobilisatiegroep Antiracistische feministen startten een geldinzameling voor de kwetsbaarsten: “Blij iets te kunnen doen, maar met de frustratie dat het op (veel te) kleine schaal gebeurt en niet structureel door de Staat wordt gedragen.”
Feministische 1 mei
Eind april ondertekenden de 8 Maars groupen van Antwerpen, Brussel en Tournai het Manifeste féministe transfrontière [Grensoverschrijdend Feministisch Manifest] en deden een wereldoproep voor een feministische 1 mei: “We willen op een feministische manier uit deze crisis komen. We willen geen terugkeer naar de normaliteit, want die betekent ongelijkheden, geweld en uitbuiting!” In het kader hiervan zullen ze deelnemen aan online bijeenkomsten, vergaderingen en lezingen met feministen vanuit de hele wereld.
La grève vit dans nos luttes #FemistasTransfronterisaz
[De staking leeft in onze strijden #FemistasTransfronterisaz]
In Luik hingen ze op 1 mei spandoeken uit: “Wanneer vrouwen* stoppen, vallen de maskers af”; “Bezuinigingen doden, vrouwen* verzorgen”; “De wereld staat op pauze, maar vrouwen* worden nog steeds uitgebuit”.
De gezondheidssector, volledig overwerkt
Door de pandemie heeft de strijd van gezondheidswerkers voor betere werkomstandigheden extra steun gewonnen, en de onze natuurlijk behouden. De 8 Maars groepen van Mons en Brussel hebben veel posts en oproepen van La Santé en Lutte gedeeld, en op 7 april deelde 8 Maars Antwerpen de online actie voor de internationale dag tegen de commercialisering van de gezondheid.
Op 28 mei, internationale actiedag voor de gezondheid van vrouwen*, breekt 8 Maars Brussel de lockdown om een symbolische actie te organiseren voor het Justitiepaleis. Er hadden al 9 feminicides plaatsgevonden in 2020 in België, waarvan 5 tijdens de lockdown. “Wanneer de wereld stopt, blijven vrouwen op de frontlinie… Tot we er anders over beslissen.” De video die tijdens de actie gefilmd werd, werd gedeeld door de Antwerpse kameraden.
De Grote Betoging voor de Gezondheidszorg, waartoe werd opgeroepen tijdens de lockdown, vond plaats in Brussel op 13 september. 8 Maars Brussel maakte deel uit van het feministische blok voor een toegang tot de gezondheidszorg voor iedereen. De politie trad op het einde van de betoging gewelddadig op. Hun slachtoffers hebben zich verenigd om klacht in te dienen en vormden het “Collectif Rue de la Régence” naar de plaats waar ze werden aangevallen.
Andere betogingen waaraan we hebben kunnen deelnemen : Black Lives Matter op 7 juni, Bijeenkomst voor de vrouwelijke gezondheid op 20 juni voor de regularisatie van mensen zonder papieren, Hijabis Fight Back op 4 juli, om steun te tonen aan de LGBT+ in Polen op 19 augustus (8 maars Luik).
Recht op abortus, nog steeds en zoals altijd in gevaar
Politiek geïnstrumentaliseerd
De wet op versoepeling van abortusvoorwaarden werd ingezet als wisselstuk door de politieke partijen tijdens de regeringsonderhandelingen van de zomer. Dit klaagde 8 maars Antwerpen aan door symbolisch handschoenen te gooien naar Bart De Wever (NVA). Een oproep tot betoging op 15 juli werd gedeeld door 8 maars Gent en Mons; die laatsen voegden zich bij les Nouvelles Antigone.
Internationale solidariteit
De reactionaire backlash en diens aanval op vrouwen*rechten is internationaal. De aanvallen op het recht op abortus in Polen en de feministische strijd die dat recht verdedigde kregen veel weerklank in België, ook in verschillende 8 maars groepen. #SolidarityWithPolishWomen #StopTheBan #CzarnyProtest
Vivaldi in je eierstokken
Acties voor het recht op abortus in België gingen voort in de herfst, op 11 oktober in Brussel (bijeenkomst) en Antwerpen (online actie), en in het kader van Vrouwen*dag op 11 november.
Vrouwen Dag – 8 maars Antwerpen 
11 octobre 2020 – Gare centrale de Bruxelles
Op het web, in het echt, en allebei tegelijk: we komen samen
Enkele dagen later organiseerde 8 maars Bruxel haar algemene vergadering op weg naar de staking van 2021, die tegelijk fysiek en in videoconferentie plaatsvond: “Elkaar tegenkomen op zo’n moeilijk moment, stimulerende debatten voeren, dat heeft ons veel hoop gegeven voor de organisatie van de volgende feministische staking van 2021!” Andere mobilisatiegroepen en commissies zijn ook samengekomen, ondanks de rare en moeilijke periode.
Op 6 december hielden onze Nationale Algemene Vergadering “Feministische bijeenkomst: op weg naar staking van 8 maars”, op het web, om de vrienden van de andere regio’s tegen te komen, uit te wisselen over de huidige situatie en na te denken over welke gevolgen we er aan willen geven.
Onze strijd is meervoudig
De acties en problematieken die hierboven werden aangehaald waren lang niet de enige bekommernissen van de 8 maars groepen in 2020. Huisvesting, politiegeweld, LGBTQIA+ rechten, hoofddoekdracht tijdens de studies… zijn een onvolledige opsomming.
8 maars Antwerpen
Ter gelegenheid van Equal Pay Day stelde het Antwerpse collectief Khadija Hyati voor, een vakbondsvertegenwoordiger die mee aan de boeg stond van de historische staking van Nederlandse schoonmaaksters in 2010. Die staking wordt in de documentaire Het Schoonmakersparlement in beeld gebracht. Vier schoonmakers worden gedurende een heel jaar van hun strijd gevolgd. Het collectief zet ook de actualiteit van deze sector in de aandacht binnen Universiteit Gent, waar de herintegratie van het schoonmaakpersoneel aan de organisatie (in plaats van uitbesteding) besproken wordt (via Ghent University Women’s Strike). Hetzelfde voor de Poolse strijd voor arbortusrecht: “Hoe meer controle over onze lichamen, hoe meer verzet overal! De hel op aarde voor vrouwen in het ultrakatholieke Polen! ” Ook in België is de toegang tot abortus in gevaar, en komt het verzet tot stand #vivaldiabortuswaltz #baasineigenbuik. Ook Hijabis Fight Back, de feministische staking in Zwitserland, schrijfsters en tentoonstellingen, Black Lives Matter, carewerk, zorg voor elkaar (“Je bent niet alleen”) en diegenen die belandden in de vergeetput van de lockdown (#zorgkloof) werden in het licht gebracht.
8 maars Bruxelles
Ook in Brussel ging er aandacht naar zorg voor elkaar (“Je bent niet alleen”), en deelden ze publicaties en informatie rond verschillende problematieken om ze in de aandacht te brengen : mensen zonder papieren; sekswerkers (UTSOPI); de gezondheidssector (La santé en lutte); de naasten van Adil, de jongen die gedood werd door de Brusselse politie; acties rond huisvesting en huurstaking; vrouwelijke* kunstenaars (via Joy Slam); schoonmaaksters, de internationale dagen voor lesbische visibiliteit, tegen homo-, bi-, en transfobie, voor vrouwelijke* gezondheid; vluchtelingendag, Trans dag van de herinnering, feminicides ; strijd tegen geweld op vrouwen*; tegen politiegeweld (Quarantine Watch, geweld van Uneus op 15 augustus in Sint-Gillis, Collectif rue de la Régence); de zwitserse feministische staking; Hijabis Fight Back; de staking van de Poolse vrouwen; de Coalition de Résistance à l’Appropriation des Corps (CRAC) [coalitie voor verzet tegen de toe-eigening van onze lichamen].
8 maars Mons
In Bergen ook vinden we steun voor La Santé en Lutte. Ze verzetten zich daarboven tegen fatphobia (met MAC Mons) en nemen deel aan de internationale dag tegen homo-, bi- en transfobie.
8 maars Liège
Paternalistische organisaties: in augustus publiceert het collectief een reactie op de “excuses” van de voorzitter van Arc-en-ciel Wallonie (Waalse holebivereniging, een van verschillende mandaten van deze voorzitter) na zijn toespraak in maart, die ze toen al veroordeeld hadden (Transphobie & Antiféminisme dans l’institutionnel LGBTQIA+ – Lettre ouverte à tout qui s’ouvrira à moins l’ouvrir).
“Va falloir se bouger, et plus que jamais au sein des associations supposées défendre les publics dits minoritaires. Et si ces acteurs là ne le font pas, nous militant.e.s, on ne manquera pas de réagir encore & toujours. Afin de diminuer au maximum les rapports de domination dans les espaces “d’accueil”, de sociabilisation (y compris communautaires).”
[“Iets moet veranderen, en meer dan ooit, in organisaties die minderheidsgroepen moeten verdedigen. Indien zij dat niet doen, zullen wij, militanten, opnieuw en opnieuw reageren. Dit om krachtsverhoudingen binnen onthaal- en gemeenschapsruimtes zo sterk mogelijk te verminderen.” ]
Mobilisatiegroep Antiracistische Feministen
Na de betoging van 8 maart 2020 in Brussel publiceren de antiracistische feministen “La Marche Mondiale de la honte : Le bloc des femmes racisées expulsées !”, een initiatief van Collectif Intersectional Sees You. Ook leveren ze inspanningen om acties in de aandacht te brengen, van Action logement Bruxelles, de naasten van Adil en van Mawda, Black Lives Matter, de betoging van de gezondheidszorg van 20 juni voor de regularisatie van mensen zonder papieren, van Hijabis Fight Back, voor maskers voor slechthorenden, en la Santé en lutte.
Muziek snelt ter hulp
Veel mensen grepen naar muziek om de sombere stelling tegen te gaan. Ook bij 8 maars waagden we ons aan het experiment. 8 maars Bruxel startte een initiatief van “Muziek tegen de lockdown”, die terug te vinden is op hun Facebookpagina.
Ter gelegenheid van 1 mei deelt 8 maars Mons het volgende van les Femmouzes :
On parle d’égalité [Ze spreken over gelijkheid] On parle de parité [Ze spreken over pariteit] Mais les femmes qui travaillent [Maar de vrouwen die werken] N’ont pas gagné la bataille [Hebben de overwinning nog niet gehaald]
Bij 8 maars Antwerpen deelden ze het Canción sin miedo (Lied zonder angst) van Vivir Quintana, een feministisch hymne van dit jaar over féminicides.
Het slotwoord is maar een begin
We laten ons niet verslaan door de grote tegenslagen van het jaar op sociaal, economisch en democratisch niveau, versterkt door de pandemie. We zijn overal, we zijn sterk, fier en we zijn boos. We moeten ons verzetten tegen reactionaire tegenaanvallen en ervoor zorgen dat dit racistisch, kapitalistisch, patriarchaal systeem ten val komt. Laten we ons organiseren om de stijgende uitbuiting en het geweld te stoppen. Meer dan ooit, leve de feministische staking!
*Vrouwen en gendermiderheden